मृत्यु प्यलेसमा

रमेश सायन

मैले आफेले आफैलाई एक पल्ट बेसमारी चिमोटें । आँखा खोलें र सिलिङ तिर हेरें । गाला छामें, टाउँको सुम्सुम्याएं । अनि जिउँदै रहेंछु भन्ने पक्का भए पछि ओछ्यान बाट उठें र एक गिलास पानी खाँए ।
मर्न त मरे कै हुँ ।
म भाग्यमानी रहेंछु । जो पायो त्यहिले मृत्युको अनुभव गर्न पाउँदैनन । मैले जस्तो मरेर फेरी बाँच्न पाउँदैनन ।
 मृत्युको खवर सुनाउँन अहिले म हतारमा आफ्नै मृत्युको समाचार लेखि रहेको छु ।
म मर्नु अगाडी,  हामी पचास पच्पन्न जना जति मलामीले एउटा लास बोकेर चिहान घर तिर गहि रहेको थियौँ । चिहान घर एउटा उत्सव मनाउँन शृङगारिएको कुनै पार्टि प्यालेस जस्तो थियो । चारै तिर फूलको बगैंचा, हृदय पगाल्ने संगीत र निलो पानीको दह थियो । म सगैँ लास बोकेर जानेहरु बाटोबाटै फर्के त्यस पछि मैले काँधमा एक्लै लास बोकेर मुर्दा घर भित्र छिरेको थिएँ ।
मुर्दा घरमा शृङगारिएका लासहरुको लाईन थियो । एक कुनामा एक जना सेतो लुगा लगाएको मानिस नबुजिने भाषामा मन्त्र उच्चारण गरिरहेको थियो । ऊ औधी सालिन देखिन्थ्यो । म भित्र एउटा बेजोड उर्जा भरियो । मैले संसार बिर्से र अन्तिम आनन्धमा हराएँ । लासहरु सुतिरहेका थिए प्राय सबै शान्त ।
केही बेर पछि मैले बोकेको लासलाई त्यो मन्त्र पढिरहने मान्छेले एउटा काठको बाकसमा हालेर ताल्चा लगाई दियो र शान्त स्वरमा भन्यो,  के तिमी पनि मर्न चाहन्छौ ? यी लासहरु झै शान्त हुन चाहन्छौ ? तिमीले कहिल्यै नसुनेको संगीत सुन्न चाहन्छौ ?
मैले प्रनश्हरुको उत्तर दिईन । आमुन्ने सामुन्नेको लासहरु हेरिरहें । म बोलिन  । मृत्युको निर्णय गर्न सकिन ।
त्यस पछि त्यो मन्त्र पढ्ने मान्छेले मलाई बेबास्था गर्यो र मन्त्र पढिरहयो ।
ठिक मेरो आँखा अगाडिको लासले आँखा खोल्यो । आफ्नो नाम भन्यो “इश्र्यामान” र मेरो नाम, ठेगाना सोध्यो ।
म–रमेश सायन
मोरङ  ।
त्यस पछि वातावरण शान्त भयो ।
एक छिन पछि फेरि अर्को लासले आँखा खोल्यो र भन्यो “ हेर सायन म पनि तैंले, जस्तै बाँच्न मात्र चाहन्थें एक दिन तैंले जस्तै लास बोकेर एक्लै यो मुर्दा घर छिरेको हुँ । मर्न डर लागि रहेको थियो तर मरि सके पछि थाहा भयो यहाँ जति आनन्द छ, अरु कँही छैन । यहाँको जति मिठो संगीत अरु कही सुन्न पाईन्न । जिन्दगी मैले सोचे  जस्तै गरि बुज्न पाएको छु र यहाँ सबै खुसि छौ । सोचे जस्तै रमाईलो भईरहेको छ ।”
“लास र जीन्दगी यी फरक कुरा हुन, तिमी  मरि सकेका छौ, कसरी जिन्दगी बुज्छौ ? तिम्रो संसार खरानी भैई सक्यो तिमी लास मात्र हौ । म जिउँदो मान्छेसँग तिमी कसरी जिन्दगीको कुरा गर्न सक्छौ ? मलाई मारेर बर्बाद गर्न तिर नलाग । तिमीहरु स्वर्थी मुर्दा हौ । आफ्नो समूह बढाएर यो संसारमा सासन गर्ने सपना नदेख । खवरदार ! अब मेरो मृत्युको कुरा नगर । हामी बाँचेका जिउँदा मान्छेले तिमीहरुलाई खरानी बनाएर बतासमा उढाइ दिने छौ ।”
उसले आक्रोसित मुन्द्रमा कडा स्वरले भन्हरुको अगाडि कुनै हालतमा मर्ने छुईन । मनमनै ए मृत्यु सत्य हो । तेरो पनि अन्तिम उध्येश्य मुर्दा हुनु हो । जन्मिनुको अन्तिम बाटो मर्नु हो । आफ्नै मृत्यु स्वीकार्न नसक्ने लाक्ष्ीा, कायर जिउँदो मान्छे होस् तँ ।”
म मौन बसिरहें । मुर्दाहरु हल्लाखल्लामा परिणत हुदै थिए । शान्ति बिथोलिदै थियौँ । अघि बजि रहेको मिठो संगीत धमिलिदै थियो ।
मृत्यु सत्य हो । फुल्नु र झर्नु सत्य हो । ओरालो पछि उकालो सत्य हो । तर यो मुुर्दा घर मै आएर मर्नु किन । म बाहिरै मर्छु । नदीमा आगोमा, मरुभूमीमा, भिरमा पहरामा, फूलबारमिादाले मलाई गालि गरेको शैलीमा भन्यो “तँ आए पछि यो मुर्दा घरमा अशान्ति भयो सबै रिसाई रहेकाछन् । टा अठोटको सिढी बनाई रहें ।
मलाई देखेर मुर्दाहरु रिसाई रहेकाछन् । आपसमा मैले नबुझ्ने मुर्दा भाषामा सानो ठूलँचेरै पनि लास होस् । ”
मलाई विस्तारै यो मुर्दा घरले पिरोली रहेको छ । यो कुरुप हुँदै गहि रहेको छ। म यहाँबाट भाग्न चाहन्छु, उम्किन चाहान्छु । पछाडि फर्केर हिड्न खोज्दा खोज्दै लासहरुले चारै तिरबाट घेरे । ढोका बन्द गरि दिए ।
म चिच्चाएँ । लासहरुलाई गालि गरें । प्रत्येक लासको अनुहारमा थुकि दिँए ।
त्यस पछि लासहरुले एकै पल्ट मेरो जिउँमा आगोको ज्वाला फाले । म भैँईमा ढलें, र मरें । लासहरु उत्सबमा परिणत भए । सबै खुसि मनाउँन थाले । मानैँहाँको संगीत विथोलियो । फूलहरु ओईलन थाल्यो । पोखरीको पानी धमिलो भएको छ । मृत्यु स्वीकार्न नसक्ने नार्मद । तँ बाँचेरै पनि लास होस् । ”
मलाई विस्तारै यो मुर्दr /> मेरो अनुहारमा ती अघिका लासहरुको जस्तै तेज आउलाकी नआउला ? ती लासहरुले सुन्ने संगीत मैल सुन्न सकुँला कि न सकुँला ? मलाई लासहरुले कस्तो ब्यावार गर्लान् वा सझाए देलान अघिको मेरो लासहरु प्रतिको विचार बुझेर । म मृत्यु पछि पनि डराई रहेको छु, यो मुर्दा घरमा मेरो समकालिन मुर्दाहरुलाई सम्झेर ।
म मरिसके पछि पनि अनेक कल्पना गर्दा गर्दै, मेरो सरिरमा एउटा शक्ति आई पुग्यो । एक्कासी म मरेको मान उनीहरु यसबेला एउटा युद्ध जितेको उत्सब मनाई रहेकाछन् । अब म मरें शून्य चेतनामा मरें । बाँच्ने रहर नपुग्दै यी मुर्दाहरुको समकालिन भएर मुर्दा घरमा आईपुगें ।  
मेरो अनुहारमा ती अघिका लासहरुको जस्तै तेज आउलाकी नआउला ? ती लासहरुले सुन्ने संगीत मैल सुन्न सकुँला कि न सकुँला ? मलाई लासहरुले कस्तो ब्यावार गर्लान् वा सझाए देलान अघिको मेरो लासहरु प्रतिको विचार बुझेर । म मृत्यु पछि पनि डराई रहेको छु, यो मुर्दा घरमा मेरो समकालिन मुर्दाहरुलाई सम्झेर ।
म मरिसके पछि पनि अनेक कल्पना गर्दा गर्दै, मेरो सरिरमा एउटा शक्ति आई पुग्यो । एक्कासी म मरेको मान्छे बाँचें । मुर्दा घरबाट निस्कें । म मरेर बाँच्दा, लासहरु निदाई रहेका थिए । म भागें एक्कासी भागें । भाग्दा भाग्दै विउँजिएछु । विउँजदा पनि जिउँदो छु भन्ने कुराको विश्वास थिएन । आफुलाई झन्डै मरेको घोषण गरेको । कस्तो भयानक मृत्युको सपना । विउँझदा समेत विश्वास गर्न समय लाग्ने मृत्तुको सपना ।

 rashayan@hotmail.com